Disiplinlerarası tasarım dediğimiz zaman aklımıza genel olarak farklı disiplinlere sahip olguları, kontrollü bir şekilde birleştirerek tasarım yapma yaklaşımı gelir. Ancak Disiplinlerarası tasarım yaklaşımı sadece bu tanıma sığmaz. Peki Disiplinlerarası tasarım nedir? Biraz ondan bahsedelim.
Disiplinlerarası Tasarım, benzer veya birbirinden ayrılan, farklı disiplin ve yaklaşımları ele alması olarak bilinir. Bir başka deyişle yeni bir bilgi ve sorunun sonucuna ulaşmayı hedefleyen disiplinler, birbiri ile iletişime geçerek ortada olan tüm sınırları kaldırır. Yani tasarım alanı için şöyle diyebiliriz; kendi içerisinde iş birliği yapmanın bir yolunu bulur.
Pozitif ve sosyal bilimlerde sıkça kullanılan Disiplinlerarası ilkesinin tasarımda da etkisini aslında her açıdan görüyoruz. Bu noktada Disiplinlerarası Tasarım ile karşılaşmamız kaçınılmazdır. Disiplinlerarası tasarım, etrafımızda gördüğümüz ve dokunduğumuz neredeyse her şeyde uygulanmıştır. Sadece şu zamana kadar biz farkında değildik!
Disiplinlerarası çalışmaların belki de en önemli faydası, olaylara ve olgulara çeşitli bakış açıları kazandırmasıdır. Disiplinlerarası tasarım uygulaması, iki veya daha fazla disiplinde çalışma üreten bir tasarımcı veya tasarımcı grubu olarak da tanımlayabiliriz. Mesela zamanında sanayi devrimi, zanaat üretimini mekanize üretime aktardı ve teknoloji daha yaygın hale gelmiş oldu. Bu seferde yenilik ve yaratıcılık için gittikçe daha fazla yeni şeye ihtiyaç duyuldu. Bu arka plan altında bilgi transferi farklı mesleklere yayıldı. Örneğin, işçiler endüstriyel teknikler konusunda eğitildi ve mühendisler bilimle ilgilenmeye başladı. Bu şekilde iki ilkenin birbiri ile harmanlanması da Disiplinlerarası tasarımı ortaya çıkarttı.
Bir ürüne estetik kaygılar eklendiğimizde o ürünü, tasarım ürününe dönüştürmüş oluruz. Peki bu nasıl olur? Ürün farklı bir alana dahil edildiğinde ya da farklı bir alanı içine aldığında üretici farklı bir bilgi ve çözüm arayışına girer. Böylelikle disiplinlerin birbirleriyle olan ilişkisi Disiplinlerarası tasarım yaklaşımını yaratır. Örnek vermemiz gerekirse; Gözünüzde rahat bir kanepe canlandırın. Bu rahat kanepenin teknik özellikleri ve fizik ilkeleri esasında karşılanırken, kumaş veya renk gibi estetik özellikleri ise tasarımsal ilkeler ile karşılanır.
Disiplinlerarası yaklaşımlar sayesinde edinilen tasarımcı düşünüş ile kazanımlarımız şu şekilde olabilir.
- Zihin ve el becerisini daha fazla geliştirmek.
- Tasarımın tekniğini ve teknolojisini tanıyarak kavramak.
- Yaratılan tasarımların disiplinlerine karar vermek.
- Eleştirel yaklaşımlarla değerlendirmek
Sanatkârlar ve tasarımcılar takım olmayı, yaratıcılığı, problem çözmeyi ve farklı alanların özelliklerini odak noktada topladığında, Disiplinlerarası yaklaşımı benimsemiş olurlar. Bu yaklaşım direkt olarak tasarımsal düşünmeyi doğurur ve aslında yaptıkları işler ile Disiplinlerarası tasarımı anlatmış olurlar.
Tasarımcı düşünüş olarak nitelendirdiğimiz bu yaklaşım her alana dahil edebileceğimiz, oldukça geniş alanlara sahiptir. Bu sebeple Disiplinlerarası yaklaşımlar tekelinde tasarımcı düşünüş, bir anlam karmaşışını da peşinden sürükler.
Disiplinlerarası tasarımı anlamak, tasarımcı düşünceye sahip olabilmek için kendimizi eserin ve tasarımcının yerine koymamız gerekir. Bu şekilde pek çok şeyi kavrayabileceğimiz gibi Disiplinlerarası yaklaşımları da daha iyi anlayabiliriz.
Çağla ŞAHİN & Gamze ŞAKRAK
